Objaśnienia do obrazów

Opracowanie: Nyogen Nowak

FUDO MYOO, skr. Acalanatha (Nieporuszony Oświecający Król)

Jest groźną emanacją Dainichi Nyorai (skr. Vajrocany Buddy). Otoczony kosmicznym płomieniem w prawej ręce dzierży miecz, którym przecina ułudę, a w lewej sznurm, przy pomocy którego przyciąga odczuwające istoty ku oświeceniu. Jego przeszywające spojrzenie odstrasza wszystkie złe demony, które próbują przeszkodzić buddyjskiej nauce. Mimo jednak swego odstraszającego na pozór wyglądu, Fudo, jako personifikacja Nieporuszonej Mądrości chroni wszystkich tych, którzy poszukują oświecenia. Praktyki związane z Fudo Myoo wprowadził założyciel tradycji shingon, Kobo Daishi (774 - 835) i od tego czasu Fudo zajął poczesne miejsce w japońskim buddyzmie, stając się nie tylko patronem górskich ascetów (yamabushi), czy też mnichów tendai i shingon, którzy wywodzą się z japońskiej odmiany Vadżrayany - ezoterycznego buddyzmu, który często określany jest mianem "tybetański", ale także mnichów zen, takich jak choćby Takuan Soho, nauczyciel słynnego japońskiego mistrza miecza Miyamoto Musashi. Do dziś w tradycji tendai istnieje niezwykle rygorystyczny trening zwany kaihogyo, 1000 dniowy okres, którego praktyka polega na okrążaniu góry Hiei i jej okolic, odmawianiu darani, powstrzymywaniu się od jedzenia i picia itd. Praktykujący keihogyo uważany jest za żyjącą emanację Fudo Myoo. Jeden z krewnych Utsumi Sunsho, mnicha tendai, który skończył ów trening, zauważył: "Zawsze uważałem buddyzm za religię pełną nie mających sensu przesądów, dopóki nie zobaczyłem mojego brata jak wyłonił się z sali Fudo po skończeniu swego treningu. Był on rzeczywiście żyjącym Buddą."

SHAKA NYORAI (skr. Shakyamuni Tathagata)

Cała tradycja buddyjska zaczyna się wraz z oświeceniem Gautamy, historycznego Buddy, który urodził się 2500 lat temu i należał do królewskiego rodu Shakya, którego państwo znajdowało się na granicy dzisiejszych Indii i Nepalu. Mimo luksusu, w którym żył, myśl o chorobie, starości, narodzinach i śmierci nie dawała mu spokoju i w konnsekewncji porzucił on swój królewski pałac i rozpoczął życie wędrownego ascety, spotykając najlepszych nauczycieli ówczesnych Indii. W końcu porzucił skrajną ascezę, jako nieskuteczną w procesie poznania prawdy i rozpoczął praktykę nieustającej medytacji pod drzewem Bodhi. 8 grudnia, o brzasku, gdy ujrzał poranną gwiazdę, doświadczył jedności z całym wszechświatem, w którym to stanie wszelkie przywiązania i niepokój zniknęły. Został Buddą, czyli Przebudzonym Ku Prawdzie. Shakyamuni nie zachował swojego doświadczenia dla siebie. By wyjaśnić wszystkim istotę oświecenia i przystosować ją do poziomu swoich słuchaczy, przez 49 lat nieustannie głosił swoją naukę wędrując po Indiach, gdzie otaczano go czcią, jako nauczyciela "Bogów i Ludzi". W wieku 80 lat otoczony przez uczniów zmarł w Kushinagara z uśmiechem na ustach.

MONJU BOSATSU (skr. Manjusri Bodhisatwa)

Jako uosobienie oświeconej mądrości - Pradżni, znajduje się on po lewej stronie Buddy Shakyamuniego. Jako główny uczeń Shakyamuniego, przewodniczy wszystkim Bodhisatwom. Często przedstawia się go, jako jadącego na złym lwie i dzierżącego miecz, który odcina wszelkie złudzenia, lub jako siedzącego na białym lub niebieskim lotosie, co oznacza, że jest on nieskalany przez wszelkie zjawiska wszechświata. W tradycji soto zen, Monju przedstawiany jest jako mnich z ogoloną głową (Shoso Monjusri), siedzący na krześle, które symbolizuje "diamentowy tron emanujący mądrością Buddy". Ponieważ wizerunek Manjusrego umieszczony jest w sali medytacyjnej świątyni (zendo), to owa mądrość Buddy rozszerza się na wszystkich praktykujących. Miecz, symbolizujący "Mądrość odcinającą wszelkie złudzenia" zastąpiony jest tu postawą pełnego lotosu, w jakiej siedzi Manjusri. Wokół Manjusrego narosło wiele legend. Według jednej z nich, duch Manjusrego wciąż jest obecny na górze Wu Tai Shan w Chinach. W Japonii góra Godai jest również miejscem licznych pielgrzymek do Manjusrego. Monju jest główną postacią wielu buddyjskich sutr. W sutrze Vimalakirtiego (jap. Yuima Kyo) jako jedyny z bodhisatwów był w stanie stawić czoła w debacie słynnemu ze swojej mądrości, świeckiemu uczniowi Buddy, Vimalakirtiemu (Yuima Koji).

FUGEN BOSATSU (skr. Samantabdhadra Bodhisatwa)

Reprezentuje pierwotne prawo, medytację i praktykę. W kontraście do Manjusrego znajduje się on po prawej stronie Buddy Shakyamuniego. Przedstawiany jest on na białym słoniu, symbolu sutry Lotosu (jap. Hokekkyo). Fugen reprezentuje doskonały stan medytacji (zammai) i jest naszym współczującym umysłem, który wypływa z oświeconej mądrości owego stanu (zammai). Dlatego też wszelkie działania Fugena wypływają bardziej ze współczucia niż z intelektu.

JIZO BOSATSU (Ksitigarbha Bodhisatwa)

Jeden z najpopularniejszych bodhisatwów w japońskim buddyzmie, często określany z szacunkiem jako O'Jizo Sama. Jego posągi znaleźć można na skrajach dróg, na rogach domów i w większości świątyń. W japońskiej sztuce buddyjskiej, Jizo przedstawiany jest w szatach mnicha z ogoloną głową i z delikatnym uśmiechem na ustach. Często w prawej dłoni trzyma pielgrzymi kostur, a w lewej wszystko spełniający klejnot (chintamani). Jizo, który sam przeszedł niezliczone miriady lat duchowego treningu, zdecydowany jest wyzwolić wszystkie istoty z dręczącego je bólu we wszystkich 6 krainach istnienia. Jizo jest bodhisatwą świata podziemnego, bowiem schodzi do piekieł, szczególnie nad brzeg rzeki cierpienia (Sai no Kawara), która oddziela światy żyjących i umarłych. Jest on patronem zmarłych dzieci, które bierze za ręce i jak stary kapłan, pełen dobroci i współczucia, przemawia do nich łagodnym głosem, bawiąc się z nimi w ogrodzie świątyni. Ponieważ okres między Nirwaną Buddy Shakyamuniego, a nadejściem Buddy Maitrei (buddy przyszłości) wynosi według kosmologii buddyjskiej 5 miliardów 670 milionów lat, praca Jizo nie ma końca. Jizo zawiera w sobie potencjał stania się Buddą jap. Nyorai-zo (skr. Tathagata Garbha) i dlatego zwany jest łonem ziemi.

MIROKU BOSATSU (skr. Maitreya Bodhisatwa)

Jest Buddą Przyszłości, który pojawi się na ziemi za 5 miliardów 670 milionów lat po śmierci Shakyamuniego i powtórnie ukaże ludziom drogę duchowego wyzwolenia. Miroku przebywa obecnie w niebie Tusita, gdzie nadal doskonali się w praktyce duchowej. Miroku podtrzymuje na duchu wszystkich tych, którzy poszukują oświecenia i w istocie często pojawia się na ziemi. Hotei, popularnie zwany Śmiejącym się Buddą, jest jednym z jego wcieleń.

YAKUSHI NYORAI (skr. Bhaisajya Tathagata)

Jest Buddą Medycyny. Jest on w stanie uleczyć wszelkie choroby, szczególnie ignorancję ludzkiego umysłu, fundamentalne źródło wszelkiego cierpienia. Yakushi w lewej ręce trzyma naczynie z lekarstwem, ślubując uleczyć wszelki ból i cierpienia. Jest on związany ze wschodnim kierunkiem, a jego posągi często umieszczane są po lewej stronie Buddy Shakyamuniego.

KANZEON BOSATSU (skr. Awalokiteswara Bodhisatwa)

Jest jednym z najbardziej popularnych bodhisatwów w japońskim buddyzmie. Często zwany Bodhisatwą Współczucia, lub tym, który kontempluje dźwięk, a bardziej dokładnie, który słyszy cierpienia odczuwających istot. To właśnie z tego powodu Kanzeon, lub Kannon bosatsu zrezeygnował z ostatecznego wyzowlenia, aż do czasu gdy wszystkie istoty zostaną wyzwolone i osiągną duchowy spokój. Owo ślubowanie powoduje, że Kannon z niespożytą energią pojawia się we wszystkich krainach wszechświata, by uwolnić wszystkie istoty (nie tylko ludzkie) od cierpienia. Kannon jest mistrzem w używaniu zręcznych środków i może przybrać każdą z form i pojawić się jako król, mnich, kobieta, syn itd., by wypełnić swoje ślubowania. Kannon oznacza również nasz współczujący umysł, dlatego też każdy, kto posiada ducha życzliwości i pomagania innym jest Bodhisatwą Kannon. Niedawno zmarła Matka Teresa z Kalkuty w pełni odzwierciedlała ów ideał. Kiedy Kannon manifestuje się w swojej zwykłej, ludzkiej postaci określa się ją po japońsku jako Sho Kannon. Inna emanacja Kannon, to Juichimen Kannon (jedenastogłowy Awalokiteśwara) z 10 małymi głowami w kształcie korony symbolizującymi zdolność postrzegania wszystkich tych, którzy cierpią. Jeszcze inna manifestacja Kannon, to Fukukenjaku Kannon, która chwyta w sidła i na linę wszystkich tych, którzy nie reagują na miłość i współczucie. Lina i sidła w jej dłoniach - (kenjaku) nie są puste - (fuku) a ów proces chwytania odczuwających istot by przywieźć je do oświecenia jest nieustający. Senju Kannon, Kannon o 1000 Rąk, wyraża idee, że Kannon przez swą niezliczoną ilość rąk pomaga wszystkim istotom wydostać się z "Gorzkiego Oceanu Cierpienia". Nyoirin Kannon, która podobnie, jak Jizo trzyma w swych rękach drogocenny klejnot (chintamani), obiecuje wyzwolenie wszystkim tym, którzy wezmą sobie do serca naukę Buddy. Ów drogocenny klejnot, który trzyma w swych dłoniach ma moc poruszania najbardziej zatwardziałych serc. Bato Kannon, Kannon o Twarzy Konia, groźna emanacja Kannon, która nie tylko pojawia się w świecie zwierząt, ale poprzez swój groźny wygląd zawraca wszystkich ze złej ścieżki. Ze względu na swój współczujący charakter w Japonii i w Chinach Kannon przyjęła żeńską formę, jako uosobienie współczucia, łagodności i wyrozumienia. Jednak w swej ostatecznej istocie, Kannon jest doskonałą wolnością i nie jest ani mężczyzną, ani kobietą.

SEISHI BOSATSU (Mahasthamaprapta Bodhisatwa)

Znajduje się po prawej stronie Buddy Amidy (Kannon występuje po lewej stronie) i reprezentuje jego mądrość. Seishi obdarza tą mądrością każdego, kto pragnie dostać się do Zachodniej Krainy Amidy. W innym sensie to właśnie dzięki tej mądrości kążdy jest w stanie przekroczyć swoje ludzkie ograniczenia.

AMIDA NYORAI (skr. Amitabha Tathagata)

"Budda Nieskończonego Światła i Życia", który przebywa w Zachodniej Krainie. Amida, zanim stał się Buddą, był Bodhisattwą, zwanym Hozo (skr. Dharmakara) i poszukiwaczem prawdy. Po wielu eonach nieustającej praktyki, gdy wypełnił swoje ślubowania stał się "Buddą Nieskończonego Światła i Życia". Jego kraina, która znajduje się na zachodzie, zwana jest po japońsku Jodo (skr. Sukhawati, co oznacza "Najwyższą Szczęśliwość") i powstała na skutek jego nieustającej praktyki. Jedno z jego najważniejszych ślubowań głosi, że każdy bez wyjątku, kto osiada szczerą wiarę w Amidę i recytuje jego imię (jap. Nembutsu) będzie w stanie odrodzić się w jego krainie, gdzie istnieją sprzyjające warunki do osiągnięcia całkowitego wyzowlenia i nirwany. Wszyscy ci, którzy nie są w stanie osiągnąć oświecenia poprzez swoje własne wysiłki, zwracają się do Amidy o pomoc z całą swą mocą. Amida, podobnie jak Ashuku, czy Yakushi, należy do grupy niehistorycznych Buddów, zwanych czasem Kosmicznymi Buddami. Jest on zwany też ciałem zasług, lub ciałem najwyższego szczęścia, które wynika z jego nieustającej praktyki i wypełnienia ślubowań Bodhisatwy.

ASHUKU NYORAI (skr. Aksobhya Tathagata)

Zwany też Nieporuszonym, lub Wolnym od Gniewu, który to gniew przetworzył w doskonałą mądrość, wolną od wszelkich skalań stąd często zwany jest Lustrem Doskonałej Mądrości (jap. Daienkyo-chi). Jest on podobnie jak Amida kosmicznym Buddą i podobnie, jak u Amidy, poprzez swoją praktykę stworzył Czystą Krainę Wschodu (skr. Abhirati), która jest czystą manifestacją Buddy i widoczna jest tylko dla istot o czystych umysłach, jak na przykład Bodhisatwowie.

DAINICHI NYORAI (skr. Mahavairocana Tathagata)

Jest personifikacją całego wszechświata. Jest to Wielki Kosmiczny Budda, który przekracza wszelkie formy i ograniczenia. Dainichi jest sam w sobie prawdą. Słowo Budda nie odnosi się w tym wypadku do istoty, która osiągnęła oświecenie, lecz do Idealnego Ciała Buddy, pierwotnego stanu wszystkich rzeczy. Stąd Dainichi określany jest jako Oświetlający Wszelkie Miejsca, lub Wielkie Słońce. W tradycji zen Dainichi Nyorai występuje w 2 formach; jako Birushana Butsu, uosabiając absolutną prawdę i jako Rushana Butsu, który jest samym kosmosem. Shakyamuni Budda uważany jest za fizyczną manifestację Dainichi Nyorai. Ezoteryczna tradycja shingon, otacza najwyższą czcią Dainichi Nyorai, jako, że jest on źródłem, z którego wyłaniają się wszyscy inni Buddowie. Dainichi Nyorai posiada 2 sfery działania, jedna określona jest mianem Diamentowego Królestwa jap. Kongo-kai, skr. Vajradhatu, co odnosi się do mądrości, która jest tak twarda i niezniszczalna jak diament - vajra (jap. kongo). Druga sfera odnosi się do sfery dynamicznej, materialnej i zwana jest taizo (skr. garbhadhatu), czyli łonem wielkiego współczucia, ponieważ przedstawia wszechświat z punktu widzenia współczucia. Owa energia współczucia pielęgnuje i ochrania wewnętrzne oświecenie wszystkich istot. Jest to reprezentowane przez literę A, która jest centrum wszelkiej mowy i pisma, tak jak Dainichi jest centrum wszechświata.

KOKUZO BOSATSU (skr. Akasagarbha Bodhisatwa)

Również zwany Bodhisatwą przestrzeni, lub łonem pustki. Pustka tutaj nie oznacza nicości, lecz energię, która jest źródłem wszelkich zjawisk. Ezoteryczna tradycja shingon przywiązuje dużą wagę do tego Bodhisatwy, który jest obiektem specjalnej praktyki medytacyjnej, zwanej gumonji-ho, tzn. Medytacja Porannej Gwiazdy, podczas której wizualizuje się tego Bodhisatwę w formie porannej gwiazdy, którą jest planeta Wenus. Oraz recytuje się specjalną darani do tego Bodhisatwy 1000000 razy. Ezoterycznym celem owej praktyki jest doświadczyć siebie, jako owej nieograniczonej przestrzeni i źródła wszelkich zjawisk. Z powodu owego medytacyjnego charakteru Kokuzo, tradycja zen również otacza wielką czcią tego Bodhisatwę. Wielu słynnych mistrzów soto takich jak Gikai, Keizan, umieszczało posągi Kokuzo w swoich światyniach, a wielu mnichów zen uważało tego Bodhisatwę za swego patrona.